Reverendo patri et egregio viro domino Joanni Eccio theologo, protonotario apostolico, vicecancellario et ordinario Auripolitano, domino et fratri honorando et charissimo.S.P.D.
 
Non dubito praestantiam tuam, frater Ecki, et communes amicos cupidos certiores reddi actorum regiorum. Quod autem illa tuae amplitudini in tanta amicorum turba brevibus describere institui, in causa est, quod tua commendatio reverendissimum Eystetensem et plerosque bonos viros mihi conciliavit amicos. Res igitur sic se habet.

Ubi inclytus senatus accepit, regem et dominum nostrum Federico Palatino qui subito in balnea Nigrae Silvae discessit gratias egisse et recto itinere huc advolaturum uti amicum et ut regiis verbis utar als ein postpotten, certe omnes humanos honores illi ut par erat decrevit. In primis adornatur ecclesia S. Petri, cui ante annos 116 canonizatus S. Sebaldus successit tanquam sponsa viro suo. Deferuntur sacrae reliquiae imperiales, convenit clerus totus clericaliter vestitus et Romano more psallens, selectissimi musici, organistae, tubicines et qui utuntur tympanis chordis et cymbalis bene sonantibus: his demandatum erat »Te Deum Laudamus«, tenentibus 40 pueris rubeo vestitis accensas faculas. Instruuntur vici frondibus, potissimum regius, qui ex arce prae foribus nostris ad palatium et forum ducit, ubi appenduntur sex circuli (festones dicunt) cum armis regibus toti frondati annexis omne genus pomis, quae plane naturalia dixisses, uti olim Zeusis aves fefellit. Ceterum miro artificio instructa erat arcis porta tota Austria, omnia plena erant laetitia: tota civitas exultabat prae gaudio videre salutare suum.

Mittuntur Clemens Volckamer VIIvir et Sebaldus Haller 24 equis armati et rubei vestiti excepturi principem in Sultzpach et deducturi ad Noricos limites, si forte illum movere possent medio itinere pernoctaturum. Verebatur nempe providus senatus, si septem miliaria tam brevi die tam lutosa et aspera via quam rex aliquantisper pedes confecit peragranda forent, non venturum regem nisi nocte et ita, sicut evenit, non commodum fore ecclesiasticis ceremoniis more priscorum imperatorum detineri atque remorari. Sunt tamen qui asserant, illum ita cum episcopis deliberasse, qui ni fallor facile in aliam sententiam per amicos, modo illis tantum fidei adhibitum fuisset...regium prandium paravit et regem cum suis pro virili excepit atque tractavit, qui postea ad primum ferme lapidem abhinc obvios habuit quinque VVviros ad genua provolutos commendantes catholicam rempublicam, quibus per vicecancellarium doctorem Genger benignissime respondit. Comitabantur patres conscriptos ferme trecenti cives equites rubeis vestiti demptis primoribus qui nigris induebantur: per medium istorum progressum est agmen regium.

Ubi perventum est ad portam Feminarum, cui Madalenae paenitentes nomen indidere quae antiquitus nondum muris prorogatis extra civitatem in silva habitantes et in concilio Lugdunensi abrogatae S. Clarae cessere, Bernardus Paumgartner VIIvir cum universo reliquo senatu Ferdinando a Deo coronato almam urbem dedens, professus et recognoscens totam Caesaream atque regiam praesentavitque baldachinum rubeum Damascenum, cui insidebant omnem regionem versus aquilae quattuor atque pulchre denotantes orbis principem, quod gestabant quattuor consules. Rex, ut plane est omnium principum humanissimus, pro sua incredibili benignitate et quadam hilaritate singulis senatoribus, etiam octo artificibus, qui pro plebe ubi volunt senatum ingrediuntur, manum porrexit.

A porta usque ad arcem astabant in duobus ordinibus plus minus mille sexcenti pedites, ferme hellebarderi et armati cives, pro virili bene vestiti. Declinabat ferme dies in crepusculum noctis: caelum vero plusculis diebus turbidum et pluvinosum mirum qua serenitate subito affulserit, ac si terreno principi arriserit atque congratulatum fuerit.

Ingrediuntur primo familiae baronum, episcoporum, oratorum, deinde proceres et regii aulici, regii caballi, marsalchus cum ense nudo; post hos divus Ferdinandus omnia summa diligentia spectans atque admirans cum equo hinc inde gyrans, modo huc modo illuc vagans, ut plerumque turbaverit et haud parum negotii fecerit caeliferis. A tergo regio haerebant oratores pontificius et Venetus, meus antistes Tridentinus, qui tum primum in aulam venerat et ad secundum lapidem regem humanissime exceperat, praesules Rabensis qui cancellarius Hungariae est et Vienensis cui datus est coadiutor Nausea. Penes hos equitabant quinque primores urbis, more patricio vestiti, equis tectis cum binis satellitibus: totum agmen regium claudebat equitatus Noricus. Ubi Tridentinus praesul conspexit arcis portam, a tergo rogavit regem, quid sibi de tanto apparatu videretur. Conversus rex ad oratores et episcopos inquit: Certe Norinbergenses semper me amarunt et ego illos. O regium oraculum. O vocem dignam rege maximo. Neque falsus est bonus rex: dispeream, ita me Deus amet, si scindas corda optimatum, civium et plebis, non videbis nisi aquilas Rhomanas, nisi tripartitum scutum rubeum et album. Malumus omnes quotquot sumus, si opus sit, cum nostris vere sanctissimis principibus periclitari quam cum perditissimis sectis et coniuratis, si possibile foret, salvi fieri.

Ubi rex paululum quievit, offeruntur illi senatus nomine quinque vasa portatoria referta piscibus. Possem tibi, Ecki, referre triginta unum genera piscium quos Peguntia alit, sed hi fuere omnium grandissimi, selectissimi atque praestantissimi. Post hos ducebant quaterni spectabiles equi quinque currus coopertos rubeo et in medio panno albo: priores duo onusti erant octo legellis vini Cretici, Tergestini et Genuensis de Taiga, in medio illorum quattuor vasa Renensia, Rinckauria; reliqui tres avenam vehebant.

Habes acta diei sabathi; nisi molestum sit, exponam etiam quae dominica Esto mihi in Deum protectorem gesta sunt: sed video te super modum avidum et uno hiatu nostra legere, quid igitur moror cui semper suavissimum fuit Eccio placere et morem gerere? Vix horam illucesserat dies, ascendimus Hierosolymam. Ego principem meum Tridentinum, quod meum erat officium, comitatus sum obsequiose: episcopi et oratores introeunt in regium cubiculum, proceres et aulici praestolamur in anteriori stantia. Prodit sincerus rex in publicum. Tenacis memoriae, quod cum divo Maximiliano commune habet, non viderat fratrem tuum in XVIII annis nisi sacri imperii oratorem principis tui Ludovici collegam ad Ungariae et Austriae proceres et in comitiis Augustanis, subito me dextera manu complexus est humanissime: fui enim secundus, quem tum ea benignitate dignatus est rex catholicus. Ibi liberum fuit cuique susurrare in aures regias, ut est princeps facilis, benignus et omnium laboriosissimus, nullius rei minus patiens quam otii et quietis. Rex accersito doctore Georgio Genger aut Presingero, quem novimus in Hispaniis, qui magna authoritate officium gerit Stebelmeister, mandavit quae fieri voluit atque in cubile rediit expediturus quae magis urgebant.

Hic ego opportunitatem nactus filio doctoris Iheromimi Moroni, cuius prudentia apud Insubres plurimum valuit, oratori pontificio, gratias egi quod in amici causa familiarissime ad me scripserat. Is in universa aula bene audit, gratus est atque plausibilis, tum regi tum procereibus acceptus, humanitate et eruditione praeditus. Mox conveni antistitem Vienensem. Sub primum congressum iudicavit me ex epistolis forte apud Eccium recitatis bonum catholicum, quod certe divina benignitate commune habeo cum universa patria mea. Deinde subiunxit, nos non longe abesse a regno Dei, quod cum ego super cenam repeterem respondit amicus per iocum, quae illi obtulimus honoraria fecere nos propinqiores caelorum regno decem vel duodecim leveis, id est Gallicis milliaribus. Ego vero, ut lubens soleo de amicis loqui, sermonem movi de Eccio nostro. Respondit Vienensis, parum laudis etiam apud suos consecutum Ahausensem fabrum, argumentum revocasse iam sopitum et obliteratum, haud ita dignum tanta exclamatione, ne dicam insania, optare se Eccio modestiam. Respondi, supra multorum expectationem illum maxima usum clementia. Vultu et primo intuitu prae se fert Vienensis incudem, malleum et nescio quid fabrile magis quam ingenii acumen: sed et Thomas Aquinas corpulentiam excusabat, quod curbita crescat, etiam si non pascas. Mihi iam in senium vergendi oculi sunt nonnihil lippientes, attamen visa est mihi Vienensis Domascena vestis aliquantulum lacera, ne dicam uncta etiam, more scilicet theologico Auripolitano si Cressio credes. Deinde sua sponte salutavit nos Venetus orator collaudans linguam Italicam, relatu scilicet Tridentino.

Sub haec rediit sanctissimus dominus noster molem Adriani e fenestra spectaturus: illuc advolans ex hertzog Aurach antistes Bambergensis regem salutavit, stipatus quattuor canonicis, comite Christophoro Hennebergio, Caspare a Monte, Papanhemio magistro curiae de Thurn, praeposito nostro S. Gangolphi et plerisque aliis. Audio hunc per amitinum meum Sigismundum Pfintzing donasse regi centum praegrandes lucios, sexaginta forheln et optimos carpones.

Postea discessum est ad missam in capella arcis admodum vetusta lectam, quam devotus rex audivit et vidit desuper in oratorio regio antiquitus ad hocc destinato et recluso. Bambergensis qui primas tenebat illi dedit aquam benedictam more Romano non inscius tantum Christi crucifixi sanguine deleri nostra crimina, porrexit etiam evangeliorum librum deosculandum. Finito sacrificio intromissi Brandenburgii suum quoque principem invitare, quod rex gratum habuit, negavit tamen non semel sed iterum: constituerat enim venire in Winsshaim, Mergetum, Mospach et quarto die Haidelbergam, mutavit tamen paulo post sententiam revocatis oratoribus et coepulones retinuit pontificium, Venetum, Bambergensem et meum Tridentinum.

A prandio redivimus in aulam. Bonus rex in cubili suo intendit privatis negotiis quae acceleratione indigebant, audivit Herbipolensem Heinricum Truchses praefectum aulae, Andream de Tungen et concanonicum: reliquorum vicinorum vidi neminem, forte dormitantes non sumpto oleo euntes ad vendentes neglexere sponsum. Sed neque diu vigilare nostri septemviri, paululum remorati per posticum ad principem nostrum introducuntur: ibi procidentes ad genus adorarunt huncc verum Dei vicarium, obnixe obtestantes nihil dubitandum de sincera sua fide in Christum salvatorem, in sanctam matrem ecclesiam, erga Carolum et Ferdinandum, semper futuros se bonos, fideles, obedientes filios, et apertis thesauris recognovere suum regem nedum alacri animo sed et duobus deauratis poculis ingeniosissime fabricatis et inusitatae magnitudinis, quibus impositi erant aurei nummi nuper monetati duo milia, cum prioribus regibus tantum mille in vulgari poculo offerre consueverint, sed erga Ferdinandum nullis impensis parsum est. Fuere quoque patres officiosi in regios optimatos, erga apostolicumm oratorem, Tridentinum et ceteros: nempe ab antiquo hic mos invaluit, ut novus princeps primumm veniens honorato poculo deaurato excipiatur.

Post haec circumivit rex ferme sesquihoram bastionem singula perlustrans et experiens, quam placuit non satis scio: abeuntem audivi magistrum fabricae Maltensem suscitantem, num prius huiusmodi valla construxisset. Neudecker mihi retulit, Iherosolimorum muros fuisse dentatos et perditos tamen. Bambergensis defatigatus audiens longe maximum iter restare substitit voluitque me sibi considere, plura locutus familiariter, cui nos retulimus Eccium quoque ocreatum: plane bonus princeps, diligens paterfamilias, qui camerae debita dissolvit. Inde rex rediit in arcem, pontificius vero et Venetus spectarunt armarium et frumentaria publica, quae Tridentinus antebiduum lustraverat, avidissimi videndi veterrimi tritici cuius inscriptio habet repositum illud triticum anno 1343, cuius tibi mittimus paucula grana.

Sobrius rex cena abstinuit. Inde spectavit ignes artificiales, sed maior fuit expectatio quam res ipsa: parum honoris assecuti sunt magistri illi. Ceterum omnes plateae lucebant pendentibus undique lucernis et faculis ardentibus.

Sequenti die nona Februarii prorogati equites Norici ab arce portam versus. Per medium illorum discessit rex facie pudicus, annuit mihi in fenestra spectanti quadam regia modestia, ac sii fideli servitori valediceret. Discessum autem eo ordine, quo ingressum descripsimus. Junctus Bambergensis: in toto agmine excelluere canonici cum caballis, multis iudicati ferme omnium militarissimi Bambergenses. Cum patribus conscriptis regrediens illos cenae adhibuit, humanissime complexus confoederatos pacis amantes: neque enim inscius est optimus praesul, antiquitus omnem iurisdictionem mundi et primaevo iure fuisse imperatoriam, almam quoque urbem quandoque redituram in principis sui maximi Caroli gremium, quem Deus assumpsit, ut regnet super omnia quae desiderat anima sua, 3. Reg. 11.

Discedente divo Ferdinando Onoltzpachium et Rottenburg subito rediit pluvia et caelum nubilum hodieque perseverat, optavimus autem longo tempore habere nobiscum dominum nostrum, ut ita devotionem nostram magis insinuare licuisset et aulicis gratificari ac de illis optime mereri. Ceterum rex cum tota familia bene gratus festinat ad fratrem, qui cum sorore Maria XXIX. Januarii sine omni pompa Bruxellas Dei benignitate pervenit, qui faxit, ut omnia ad suam gloriam agantur, ut expectationi Israel fiat satis.

In hunc modum spero tuam humanitatem contentam fore de officio nostro. tantum restat Tridentinus antistes, quem paucis absolvam. Natus est XXX annos, procerae staturae nec minor quondam tuo Gabriele praesule: corpus agile, oculi parvi et virides, facies rotunda alba sufflata rubro colore: non est modestus sed ipsa modestia, totus formosus et elegans. Melius nosti quid dictum sit de Bonaventura, naturam nihil potuisse fingere pulchrius: nostrae mulieres peccatum dixere transigendam illi vitam sine toro uxorio. Ni fallor, supra modum complexus est me amanter: quatriduo illi coepulo fui. Varius incidit sermo. Dixi, me tali sidere natum, ut mihi semper optime conveniat cum magnis praelatis et principibus viris, futurum me quoque priusquam moriar ecclesiasticum qui iubileo tonsoratus sum Rhomae: respondit, mihi nulla opus fore corona, totam calvitiem denotans. Visus sum illi non sine admiratione nuper ex Italia rediisse: quae de hospite et hospitio sensit, vellem te audisse. Discedens Terentium allegavit, ut si qua in re mihi gratificari possit: Fac, inquit, periculum et re ipsa experiere me tibi amicissimum. Habet familiam valde honestam, quam cum XVI. equis in do,o habui: cum omnibus contraxi amicitiam, omnes Italice mecum locuti, supra modum satisfacti abiere, in primiss comes Sigismundus Latronas dominus de Arcu, olimm Baioaricus de Pogen dictus, ut ceteros taceam.

Quid referam de barone Ottone Truchsess cantore Spirensi, pontificio cubiculario gratissimo? Qui adhuc unum diem apud me remansit priusquam in Walburg et Spiram abiret, cuius frater Christophorus nostri praesulis condiscipulus, ipse vero sua R.P. familiarissime usus est Rhomae anno abhinc ferme quarto. Multa mihi narravit de pontifice Paulo, pontificiam aulam extollit ad sidera. Erat mihi animus tractandi Vicelianam dispensationem cum episcopo Mutinensi Morono: ipse Otto in se recepit, si opus sit, scribere pontifici, sed de nuntio huiusce responsum retuli, nequaquam tentandum, quod Eccius et multi alii hoc exemplo innixi facile uxores ducerent, Paulum iamdudum certiorem redditum decrevisse illi pensionem, tacite consentire matrimonio Viceliano, sufficere nobis conniventiam pontificiam atque tolerantiam supra omnes dispensationes, si opus sit scripturum apostolicum nuntium tum Herbipolensi tum Eystetensi praesulibus, non offensuros pontificiam maiestatem, si Vicelium cum uxorcula conducant et foveant, recepturum in se omne periculum: quod ego domino Danieli Stibero fideliter retuli et antea etiam scripsi de ea tolerantia ad praesulem meum Veronensem.

Unde nunc redeo ad baronem Ottonem, qui mihi recensuit novas creaturas, opus diei XIX. Decembris, quas propterea arbitror vos non ignorare, quod ea pontificia occupatio et concordiam et confirmationem remorata sit, referam tamen ordine. Primus est archiepiscopus Salernitanus Genuensis Fregosus, 2. Monsignor de Gambara Brixianus, scriptor apostolicus, quod officium saltem olim valebat ducatos 14000, 3. thesaurarius non Petri tamen sed Pauli, genus et titulos non memini, 4. doctor Parrhisius iureconsultus, qui Bononiae et Paduae magna gloriaa professus est, postea evasit auditor camerae, natione seu episcopatu Consentinus Zwischen Rom und Neapls, 5. Miser Marcello Senensis, secretarius papae, cui plurimum fidit, quem adiunxit sanctitas sua nepoti Farnesio vicecancellario, qui cum triginta uno postpferden ad Carolum legatus est, quod plane regium videtur, 6. frater Dionisius generalis servorum Mariae Beneventanus, 7. Guiditione Lucensis, 8. episcopus Aurelianensis Gallus, 9. Henricus de Borgia Hispanus, 10. episcopus Genennensis, natione Burgundus, 11. Signor Jacobus de Sanellis Romanus, filius capitanei non Petri et Pauli, scholaris Patavianus, quippe circiter vigesimum annum agit. Ferme eius aetatis creatus est Joanness Medices: nam pater Laurentius filiam in matrimonium collocaverat Innocentii pastardo, adiecta conditio ut propter tenellam aetatem et reverentiam cardinei ordinis triennio rubeo pileo abstineret, quae conditio hodie reiicitur, quippee omnia deteriora fiunt et pessundantur. Leo pontifex creatus ex sorore nepoti de Cibo pallium donavit his verbis: Innocentius dedit, Innocentio reddidi. De Leone interpretatus est nescio quis petitor inscriptionem cubilis sui, scil. M.CCCCLX = Multi Caeci Cardinales Creavere Caecum Leonem Decimum. Ut liberum est Romae loqui. Duodecimam vero creaturam sanctitas Pauli reservavit in pectore.

Haec sunt, honorande frater, quae arbitratus sum ad te scribenda, longior fui quam par erat, abusus sum humanitate tua: facit hoc singularis meus in te amor, qui nescit habere modum. Scripsi autem confidenter et ex tempore ut quodque verbum in buccam venit, vix relegi: tuum erit errata emendare et officium nostrum boni consulere. Litterae vero tuae expectabunt secundum iussum, si velis illas episcopis mitti Bruxellas (nam facile per postam pervenient) an potius tibi reddi. Vale, optime vir, et me ama, quod verto mutuo facies.

Ex Norinberga catholica et Caesarea urbe, 13. Februarii anno a reconciliata divinitate M.V.XXXX.

Tuae praestantiae devotus et ex animo frater